Toespraak van de heer Jos Borsboom, voorzitter van de Stichting V2Platform, bij de opening van de tentoonstelling "'V2-Vergeltung' uit Den Haag".

Inzet van de V2-raketten en de verschrikkingen voor de stad en haar inwoners

9 januari 2003, 16.00 uur.



Excellentie, dames en heren,

Vanaf 8 september 1944 raasden de V2-raketten vanuit Loosduinen, Den Haag en
omgeving het luchtruim in om hun verwoestende werk in Londen te verrichten. Niet
alleen naar Londen werden de V2's gelanceerd, maar minder bekend is, dat ook op
Antwerpen meer dan 1600 V2's werden afgeschoten. Met de plaatsing van het
V2-Gedenkteken aan de Schenkkade in het Bezuidenhout op 8 september 2000 heeft
het gemeentebestuur van Den Haag de historische erfenis van de V2-raketten
erkend, die Den Haag en omgeving maandenlang hebben geterroriseerd.

De letter V staat voor "Vergeltung" (wraak). Duitsland vestigt alle hoop op het
"ultieme wapen", de V2-raket, waarmee zij het tij van de oorlog probeert te
keren. De V2-wapens waren bepaald niet perfekt. Door allerlei onvolkomenheden
ontploften zij in de lucht of stortten neer in de stad. Zo stortte op 1 januari
1945, ruim 58 jaar geleden, een "afzwaaier" neer in de Indigostraat op voormalig
Loosduins grondgebied. De gevolgen waren verschrikkelijk: 24 doden en 50
gewonden. In een cirkel van ongeveer 2 kilometer werden woningen verwoest of
zwaar beschadigd, of liepen glasschade op.

De tentoonstelling is bedoeld voor de overlevenden, maar ook voor hun kinderen,
de tweede generatie. Hun ouders hebben vaak genoeg gesproken over de
verschrikkingen van de raketten en de bijna wanhopige reacties van de
geallieerden op de V2-inslagen in Londen in de vorm van beschietingen en
bombardementen op raketdoelen in de Haagse regio. Iedereen kan nu zien, dat hun
verhaal geen nachtmerrie was, maar een keiharde werkelijkheid.

Door de raketten vanuit stedelijke gebieden af te vuren dachten de Duitsers, dat
de geallieerden niet zouden durven terugslaan. Zo gebruikten zij de bewoners van
dit gebied als een levend schild tegen de verwachte luchtakties van de
geallieerden. Zij voelden zich als gijzelaars gebruikt, zoals een oude dame mij
liet weten. Bovendien bood het stedelijke gebied een uitstekende camouflage voor
de V2-startplaatsen.

Het levend schild weeerhield de geallieerden er echter niet van om handelend op
te treden. Bijna dagelijks stegen de Spitfires op om hun verwoestende
beschietingen en bomaanvallen op raketdoelen uit te voeren. Op 2 maart 1945
loeiden de sirenes van het luchtalarm wel 23 maal. Het bombardement van het
Bezuidenhout van 3 maart 1945 zat als het ware "in de lucht".

De tentoonstelling is mogelijk geworden door de val van de Muur in 1989.
Hierdoor is de informatie van de vroegere V2-concentratiekampen, die allen in de
voormalige DDR lagen, beschikbaar gekomen. Bovendien zijn een aantal ex-dwangarbeiders nog in leven.

Het doel van de tentoonstelling is om de achtergronden van de V2-raketten als
Vergeldingswapens te belichten en om hun invloed op het leven in die tijd in de
Haagse regio in herinnering te brengen.

Met de inzet van de raketten hoopten de Duitsers de krijgskansen te doen keren.
Het zou echter te laat blijken, maar de dramatische gevolgen voor Engeland,
Belgi‰ en Nederland waren er niet minder om. Veel bloed en tranen doordrenken
deze episode uit de moderne geschiedenis. Tal van inwoners van, in het bijzonder
Loosduinen, kennen de stress van de lancering van de V2-raket: gaat hij door of
stort hij neer. De Luchtoorlog maakt samen met de afbraak van huizen voor de
Atlantikwall, de mogelijke dreiging van een tweede aanvalsfront op Scheveningen,
de razzia van november 1944, de hongerwinter en de schaarste, dat Den Haag meer
dan welke stad ook in Nederland heeft geleden onder de Tweede Wereldoorlog.

Niet alleen Den Haag komt aan bod, maar ook de gevolgen van de V2-lanceringen
voor Londen en Antwerpen.

Tenslotte wordt aandacht geschonken aan de produktie van de V-wapens in de
spelonken van Dora in de Harz, waar dwangarbeiders de raketten in elkaar moesten
zetten. In de vervolgtentoonstelling in de Boerenschuur wordt uitvoerig ingegaan
op de ellende, die zich daar heeft afgespeeld. Ik heb Dora zelf driemaal
bezocht. Iedere keer ben ik bij het bezoek aan de tunnel opnieuw onder de indruk
gekomen van de ellendige omstandigheden, waaronder de dwangarbeiders daar hebben
moeten werken.

Met foto's, modellen en materialen wordt het grootste deel van de expositie in
beeld gebracht. In de vitrines wordt aanvullende informatie gegeven over de
achtergronden van de V2-lanceringen, het verzet en een Haagse  concentratiekampgevangene
uit Dora en Laura.

Blikvangers in de tentoonstelling zijn de raketmotor, in bruikleen van de
Explosieven Opruimingsdienst, en verder de pomp van de V2 en overblijfselen van
de V2-inslag in de Riouwstraat, in bruikleen van het Leger Museum.
Centraal in de ruimte staat de kaart van Den Haag, waarin de V2-lanceringen,
V2-inslagen en bombardementen op een treffende manier zijn weergegeven.
Op de film ziet u niet eerder vertoonde beelden uit Loosduinen en de
Riouwstraat, de procedure van het afvuren van de V2, het interview met een
overlevende van twee V2-inslagen en het bombardement van het Bezuidenhout, en
tenslotte het TV-West-interview met de fotograaf Wim Berssenbrugge, in wiens
gezamenlijke werk het afgelopen jaar drie V2-foto's ontdekt zijn.

Tenslotte wil ik dank zeggen:

verder de Explosieven Opruimingsdienst Koninklijke Landmacht, het Legermuseum en

ook de medewerkers van de stichting V2Platform, voor hun inspiratie en steun bij

de opzet van de tentoonstelling en het verlenen van hand- en spandiensten.
In het bijzonder zijn wij de familie Van Zijderveld, in de personen van Jeroen
en Erik, zeer erkentelijk voor hun hulp bij het verwerken van de foto's en de
opzet van de tentoonstelling.

Ik dank u voor uw aandacht en nodig wethouder Bruins uit het woord te voeren.


Loosduinen, 9 januari 2003.


Stichting V2Platform
Drs. Jos A.M. Borsboom
Bovenloop 37
1354 LC Almere.
Tel. 036-531 70 02.
E-mail: info@v2platform.nl
Website: www.v2platform.nl